De hitte opzoeken in een waarderend onderzoek

Opzoeken waar het heet is, daar ging het over tijdens een projectcoaching afgelopen week.

​Een grote publieke organisatie die veel te maken heeft met de multiculturele samenleving en de spanningen die daarin leven, wilde een onderzoek doen. Het doel van het onderzoek zoals ze het zelf formuleerden was: “Hoe staat het met de verhouding tussen onze medewerkers en burgers, hoe goed of slecht is de relatie en het vertrouwen?”. Via via hadden ze gehoord over Appreciative Inquiry (AI) en de onderzoekers waren nieuwsgierig geworden of deze aanpak ook voor dit onderzoek interessant zou kunnen zijn. Om meer te leren over Appreciative Inquiry hadden ze mij uitgenodigd op hun kantoor voor een mini lezing over AI, en aansluitend brainstorm over de toepasbaarheid voor hun onderzoek.
 
Tijdens de brainstorm over de toepasbaarheid van het AI gedachtegoed ging het onder andere over het thema dat ze wilden onderzoeken. Initieel was dit een inventarisatie van hoe de vlag er nu bij hangt. Daarvoor hadden ze een set vragen bedacht om uit te vinden wat nu goed gaat en ook wat nu niet goed gaat. Maar al brainstormend vroeg ik door op waar het hen nu eigenlijk om ging. Het antwoord daarop was dat het uiteindelijk ging om een goede verhouding tussen hun medewerkers en de burgers met alle culturele uitdagingen die hier speelden, en het eventueel verbeteren daarvan. Het gedachtegoed van Appreciative Inquiry suggereert om direct op te zoeken waar het uiteindelijk om gaat, “waar de hitte is”. Ik vroeg daarom hoe het zou zijn om dit onderwerp centraal te zetten in het onderzoek. Dus niet de verhouding tot burgers “in het algemeen” te onderzoeken, maar specifiek op zoek te gaan naar de “goede verhouding. Onderzocht zou dan kunnen worden wat de beste ervaringen zijn tussen medewerkers en burgers, wat daarvan te leren is en hoe de goede ervaringen versterkt en vergroot kunnen worden. Deze suggestie raakte een snaar, de manager van het team die erbij was raakte enthousiast en zag meteen dat deze vraagstelling een veel positiever effect zou hebben onder zijn mensen, dan een schijnbaar objectief onderzoek naar successen en problemen.
 
Voor mij als relatieve buitenstaander voelde het echter toch nog wat breed. Daarom vroeg ik door over waar de hitte nou precies in zat, waarom was het belangrijk om die verhouding tussen medewerkers en burgers te onderzoeken? Daarop bleek dat er heel veel goed gaat, maar dat er ook nog wel eens spanningen waren en dat er door hoger management ook kritiek was op het functioneren. Om in het onderzoek de echte hitte op te zoeken en niet te ontwijken, heb ik daarom voorgesteld om een paar woorden aan het thema van onderzoek toe te voegen. Het thema van onderzoek werd toen: “wij willen een goede verhouding met de burger, ook als het spannend wordt”.
 
Geïnspireerd door Appreciative Inquiry wordt de onderzoeksopzet nu om dit thema te onderzoeken vanuit een waarderende focus: wanneer lukt dit al, waarom lukt het al, en hoe zorgen we dat het vaker lukt?

---