Hoe studenten enthousiaster te maken voor de stad Breda, hoe een entrepreneur een business met ruilfietsen kan opzetten of hoe studenten het belang van fairtrade producten meer kunnen inzien.


​“Ja, het college is heel leuk en inspirerend, maar het gedachtegoed van waarderend onderzoek kan niet toegepast worden op onze casus. Helaas”. Ik ben een hele dag op bezoek op de Avans Hogeschool in Breda bij 25 4e jaarsstudenten die de minor consultancy volgen. Ik ben gevraagd om voor de derde keer een gastcollege te geven over de toepassing van waarderend onderzoek.
​
Ik vraag door naar waarom ze denken dat het niet toepasbaar is? Bij drie groepjes krijg ik hetzelfde antwoord: “omdat onze opdrachtgever geen probleem heeft”. 

Ik realiseer me waardoor ze op het verkeerde spoor zitten. In mijn uitleg heb ik verteld over hoe je bij een waarderend onderzoek vaak begint met het omklappen van een probleemfocus naar een wensfocus. In de praktijk ervaart een opdrachtgever vaak een probleem en omdat hij het niet zelf kan oplossen zoekt hij hulp. Bij een waarderend onderzoek klap je dit probleem als het ware om door te zoeken naar de positieve wens of het zogenaamde 'positieve thema van onderzoek'.

In de casussen van deze studenten hadden ze het eigenlijk makkelijk, de opdrachtgever was niet begonnen met een probleemdefinitie, maar had eigenlijk al een wens geformuleerd. Die fase van het omklappen van probleem naar wens konden de studenten dus overslaan. Nadat ik dit had uitgelegd zagen ze opeens wel hoe ze de methode konden inzetten. In deze casussen gingen ze bijvoorbeeld opzoek naar de studenten die al enthousiast zijn over Breda, naar vergelijkbare businessmodellen of potentiële klanten en naar de studenten die zich al bewust zijn van het belang van fair trade producten.

Achteraf kreeg ik erg leuke reacties van de studenten en docenten. De docent mailde: Arjan van Vembde, auteur van “Werken vanuit kracht” geeft vandaag een workshop aan studenten van de Avans minor Interdisciplinary Consultancy. Gericht op positiviteit, interactief en heel praktisch toepasbaar. De boeken die hij mee had vonden gretig aftrek bij de studenten (ja, je leest het goed: boeken😉)

Ik vond het ook erg leuk, dus mocht je een hogeschool of universiteit kennen die mogelijk ook interesse heeft in mijn college, ik houd me aanbevolen!

Reacties van de studenten:

• Het was een hele leuke en leerzame dag, bedankt daarvoor! Ik ga dit in de toekomst zeker vaker toepassen.
• Bedankt voor het informatieve gastcollege gisteren bij de minor Interdisciplinairy Consultancy!
• ik vond het echt een inspirerend college!
• Wij hebben allen genoten van jouw workshop. Nogmaals super bedankt daarvoor!
• Hallo Arjan, bedankt voor je komst! Het was zeer leerzaam en leuk.
• Dank je wel voor de enerverende les vandaag. Ik heb veel geleerd en hoop dit in de toekomst toe te gaan passen.

Een vitaal verschil
Ook in relatie tot waarderend onderzoek ontstaat soms zo’n discussie. Waar ik dan altijd op wijs is dat de Engelse naam van de methode Appreciative Inquiry in het Nederlands wordt vertaald in ‘waarderend onderzoek’, en niet in ‘positief onderzoek’. Voor mij is dat een vitaal verschil. Bij waarderend onderzoek gaat het niet over het opzetten van een roze bril waardoor je alleen nog maar positieve dingen ziet, maar gaat het over het opzetten van een ‘waarderende bril’. Je hebt dan oog voor wat waardevol is, wat waarde heeft, waardeert mensen en hun gedachten en gevoelens. Het afwijzen van negatieve ervaringen, gevoelens zou in zichzelf niet erg waarderend zijn volgens mij.
​
In de theorie van de positieve psychologie zijn vergelijkbare gedachten ontwikkeld waardoor het ook vooral een inclusieve- in plaats van een uitsluitende benadering is, er is dus ruimte voor zowel goede als slechte ervaringen. De titel ‘positieve psychologie’ kan dus een beetje misleidend klinken, maar, zo eindigde de discussie in Groningen, de naam ‘positieve psychologie’ is al zo ingeburgerd dat het veranderen van de naam waarschijnlijk weinig kans van slagen meer heeft. 

Lees meer
Lees meer over de positieve psychologie op Wikipedia: nl.wikipedia.org/wiki/Positieve_psychologie

Volgend jaar meedoen met de masterclasses in Groningen? Lees hier meer: https://professionals.hanze.nl/alle-opleidingen/zorg-en-welzijn/sociaal-pedagogisch/-psychologisch/masterclass-waarderend-onderzoeken/

Zelf meer leren in een training, workshop of gastcollege? Kijk hier voor info: http://www.werkenvanuitkracht.com/training.html

Een half uurtje inleiding werd al snel een ruim uur waarin de aanwezige politiechefs aan mijn lippen hingen en mijn presentatie aanvulden met verdiepende vragen en hun eigen praktijk voorbeelden. Ik was op bezoek bij een netwerk van leidinggevenden die kennis uit wisselen over het managen aan hun teams in een veranderende organisatie. Ik was gevraagd om een inleiding over waarderend onderzoek te geven en de praktische insteek sprak aan.

Naar hun eigen zeggen waren ze in hun relatie tot hun medewerkers toch nog wel vaak gericht op het onderzoeken en willen voorkomen van problemen en risico’s en schoot de aandacht voor kansen en kracht er nog wel eens bij in. Natuurlijk was het een genuanceerd verhaal, hier zat een zeer ervaren groep leidinggevenden voor wie de krachtgerichte benadering echt niet totaal nieuw was. Maar toch was er onder de werkdruk van alledag wel een verleiding om meer met problemen dan met kracht van hun teams bezig te zijn. 
​
Die probleem oriëntatie is niet raar in een organisatie waarin problemen en risico’s zo’n grote rol spelen. Ik leg regelmatig uit dat het gedachtegoed van waarderend onderzoek in zekere zin ook soms wat tegennatuurlijk lijkt, of kunstmatig is. Als je je natuur volgt is het verleidelijk om je aandacht te richten op wat niet goed gaat en hoe dit voorkomen kan worden. Het vergt dan een bewuste keuze om tegen de stroom in te gaan en je aandacht te richten op kwaliteit en succes. In eerste instantie kan dat wat tegennatuurlijk voelen, maar als je iets verder kijkt dan je neus lang is worden de goede voorbeelden vaak al snel zichtbaar. Net als in de nacht moeten je ogen even wennen aan het donker, maar zie je dan steeds meer sterren fonkelen.

Ik heb dit verhaal ook aan de agenten voorgelegd als mogelijkheid en hen gevraagd of het ook zo zou kunnen werken in hun praktijk. (Ik wil immers niet suggereren dat dit voor iedereen en altijd zou moeten werken.) Niet geheel tot mijn verrassing was dit wel zo en er werden meerdere voorbeelden gegeven van hoe bewust positief gestelde vragen tot andere gesprekken en nieuwe inzichten bij hun medewerkers hadden geleid.

​Na mijn inleiding is de groep uiteen gegaan in subgroepen waarin zij zelf aan de slag gingen om te onderzoeken wat hun eigen beste ervaringen zijn als leidinggevende en wat daarvan te leren valt. Dit leverde veel geanimeerde gesprekken op en mooie inzichten. 
​

Regelmatig geef ik de training Waarderend faciliteren. Centraal staan de vaardigheden om groepen en teams te faciliteren om tijdens werksessies te werken vanuit hun eigen kracht aan concreet resultaat. Lees er alles over en meld je aan via Training waarderend faciliteren. De locatie is het sfeervolle centrum van Amersfoort, goed bereikbaar vanuit heel Nederland.