Waarderend faciliteren, wat is dat?

​Waarderend faciliteren is een specifieke wijze van het faciliteren van werksessies, teamsessies, brainstormsessies, enzovoort. Waarderend faciliteren herken je terug in hoe het doel van de bijeenkomst wordt omschreven, in de gehanteerde werkvormen en in de houding van de facilitator/trainer.
​
​Bij waarderend faciliteren helpt de facilitator de groep om de momenten te onderzoeken waarop zij het meest in haar kracht is, effectief is en professionele trots heeft en hoe ze deze momenten kan cultiveren en versterken. Er wordt dus niet gewerkt vanuit een probleemstelling maar vanuit een wensstelling en het onderzoek gaat niet over risico's en "gaps" tussen huidige en gewenste situatie, maar in plaats daarvan richt de methode de aandacht op waaróm het goed gaat en hoe dat goede vaker ingezet en verder vergroot kan worden.

Waarderend faciliteren is geïnspireerd door de filosofie en methode van Appreciative Inquiry, wat in Nederland ook bekend is als Waarderend onderzoeken, of soms als Waarderend vernieuwen/veranderen/interveniëren. Daarnaast wordt inspiratie geput uit het Oplossingsgericht werken, de positieve afwijking methode, Art of Hosting, Deep Democracy en de positieve psychologie. Al deze benaderingen kenmerken zich door een benadering gericht op het versterken van kracht en dit gedachtegoed is zeer geschikt als insteek bij werksessies. De positieve focus laat iedereen in zijn waarde en is niet bedreigend, maar juist inspirerend, uitnodigend en includerend.

Het waarderend faciliteren begint overigens niet pas tijdens de bijeenkomst. Het is eerder een houding die al vanaf het eerste contact met de opdrachtgever zichtbaar is en die vorm en inhoud geeft aan het hele proces. Ik maak daarbij onderscheid in drie onderwerpen: de intake, het programmeren en het begeleiden van de dialoog. Hierna licht ik elk van deze toe.

Waarderende intake doen

Bij de intake stem je als facilitator af met de opdrachtgever over wat de aanleiding is van de bijeenkomst en wat hij of zij hoopt dat deze gaat opleveren. De traditionele intake zoals veel mensen het leerden is vooral een moment voor 'kennisoverdracht'. In het gesprek vertelt de opdrachtgever wat hij denkt dat er aan de hand is en wat er nodig is. Tijdens trainingen werd mij geleerd dat ik vooral veel moest doorvragen om 'de vraag achter de vraag' te achterhalen. Inmiddels kijk ik anders naar deze intake gesprekken en zie ik ze als de eerste interventie die ik pleeg. In plaats van alleen een moment van kennisoverdracht, kan de intake ook een moment voor kennis creatie zijn. Ik doe de intake nu altijd met een groepje van direct betrokkenen en ik help hen om met elkaar in gesprek te komen over wat er aan de hand is en te leren van de verschillende belevingen en zienswijzen. Waar mogelijk stuur ik het gesprek bij zodat nieuwe deuren worden geopend om het vraagstuk en de samenwerking op nieuwe, en meer positieve, manieren te bekijken. ​Mijn inzet is dat aan het eind van het gesprek nieuwe en hoopgevende zienswijzen zijn ontstaan, er meer zelfvertrouwen is over een goede afloop en ik voldoende informatie heb om een programma te ontwerpen.

Waarderende werkvormen ontwerpen

Ten tweede bied Appreciative Inquiry inspiratie voor het ontwerp van een brainstorm, teambuilding of sessie over beleidsontwikkeling. Het gaat dan om het werken vanuit kracht en met alle betrokkenen. De bekende "5D methode" reikt een structuur aan waarmee een positief fundament wordt gelegd (Discover) en een lonkend perspectief wordt geformuleerd (Dream) voordat de groep aan de slag gaat met het bedenken van acties (Design). Deze structuur zorgt ervoor dat de groep tot onderbouwde acties komt. Overigens wordt het 5D model lang niet altijd zo letterlijk gevolgd en zijn er verschillende andere werkvormen die ingezet kunnen worden. Voorbeelden hiervan zijn de schaalvraag, de wondervraag, SOAR model, de Wall of Wonder of het gesprek op voeten.

Waarderende dialoog begeleiden

Ten slotte is het belangrijk dat de groep een zinnig en to the point gesprek heeft tijdens de sessie. De kunst voor de facilitator is om de dialoog op zo'n manier te begeleiden dat alle relevante kennis op tafel komt en de groep tot concrete afspraken komt. Een waarderende en onderzoekende houding helpt bij het stellen van de juiste (positieve, toekomstgerichte en generatieve) vragen om dit te bewerkstelligen. ​

Jij kan het ook

Binnenkort geef ik weer de training Waarderend faciliteren. Train je eigen vaardigheden en leer nieuwe werkvormen in het faciliteren van het goede gesprek dat wel tot positieve actie leidt.

Lees meer en schrijf direct in