Denkadviseren - spelen met wat je ziet, denkt en zegt

Denkadviseren is een grote inspiratiebron in mijn werk als adviseur en trainer. Ik volgde meerdere opleidingen in deze bijzondere adviesstijl bij de bedenker Edu Feltmann en verzorg nu op zijn vraag ook zelf workshops en trainingen hierin samen met collega Jorrit Stevens.

Kijk voor meer informatie en opleidingsmogelijkheden
​op www.denkadviseren.nl

www.denkadviseren.nl

Vier ordes van problemen

Maar wat is denkadviseren eigenlijk? Denkadviseren een bepaalde stijl of houding die een adviseur kan aannemen bij het adviseren over problemen in organisaties. Je zou daarbij onderscheid kunnen maken tussen vier orden van grootten van problemen op deze gebieden:

• een probleem van de eerste orde kan opgelost worden in "de eerste laag", door de medewerker zelf;
• een probleem van de tweede orde kan een medewerker niet meer zelf oplossen en dan wordt een manager ingeschakeld;
• een probleem van de derde orde kan de manager niet meer oplossen en dan kan een organisatieadviseur de oplossing aanreiken;
• en bij een probleem van de vierde orde kan zelfs de slimste organisatieadviseur niet meer de oplossing aanreiken en kan een ander type oplossingsproces van nut zijn: denkadvies.

Denkadviseren kan van nut zijn wanneer de manier waarop we ergens over denken onderdeel van het probleem is geworden en de probleembeleving ook in stand houd. We zitten dan in een bepaalde groef van denken waarmee we onszelf gevangen houden. Juist managers en organisatieadviseurs zijn bevattelijk voor deze gevangenschap. Die valkuil komt o.a. doordat we getraind zijn om te denken in “managementoplossingen” en daardoor slechtziend zijn geworden voor andere soorten oplossingen.

Spelen met wat je ziet, denkt en zegt

Centraal bij het denkadviseren staan de thema’s waarnemen, denken en praten. Zaken die in het dagelijks verkeer vrijwel automatisch gaan. Ik zie, ik denk en ik praat zonder problemen. Maar zodra we gaan nadenken over ons zien, denken en praten breekt deze illusie van eenvoud snel open. Zie ik wel wat ik zie, of zie ik wat ik denk? En als ik daarover praat, komen mijn woorden dan één op één overeen met wat ik zag? En als jij mij hoort praten, hoor je dan alleen wat ik zeg of kan je ook mijn intenties horen? Of hoor je slechts je eigen interpretaties van de klanken die uit mijn keel komen?

Zo wordt waarnemen, denken en praten al snel flink ingewikkeld, zoals een medecursist in een opleiding een keer verzuchtte “tja, dan kun je alles wel ter discussie stellen”. Want tijdens deze opleiding bleef weinig gespaard van discussie, of beter gezegd, bleef weinig onbevraagd, bleef weinig vrij van verwondering. Er bleef ook weinig star en statisch en heel veel werd interessant, wonderlijk, bewegelijk, speels, grappig, ongrijpbaar en kristal helder.

In organisaties wordt veel gezien, gedacht en gesproken. En dat is voor een groot deel probleemloos. Veel problemen staan schijnbaar los van hóe er gekeken, gedacht en gesproken is. Problemen zijn feiten. Tijdens deze opleiding hebben we het vaak over die feiten gehad. En heel vaak bleken de feiten toch niet zo hard te zijn, maar bleken het interpretaties van feiten te zijn. “Mogelijke, maar niet noodzakelijke interpretaties” noemde Edu dat. Mogelijk, maar niet noodzakelijk betekent dat er nog meer interpretaties mogelijk zijn die ook allemaal relevant, waar en onderbouwd kunnen zijn. Maar die verschillende interpretaties hebben vaak wel een verschillende impact...

De kunst van het denkadviseren

De kunst van denkadviseren is het spelen met zienswijzen om probleemzieners te helpen te komen tot andere, en voor hen meer aantrekkelijke, interpretaties van de feiten. Dat betekent dat de focus niet zozeer ligt op wat de feiten zijn, maar vooral op welke interpretaties aan die feiten worden gegeven. Edu maakt daarbij onderscheid in drie niveaus van adviseren:

1.       Mono paradigmatisch: adviserend binnen het paradigma van de klant/probleemziener
2.       Poly paradigmatisch: adviserend vanuit verschillende paradigma’s
3.       Meta paradigmatisch: paradigma overstijgend.

In een denkadviesgesprek kunnen alle drie de niveaus voorbij komen, maar het laatste heeft wel het zwaartepunt. Meta paradigmatisch betekent dat de adviseur niet in het paradigma of in de taal van de klant hoeft te blijven spreken, maar het denken oprekt door een vraagteken te zetten achter het denken en spreken zelf. De denkadviseur hoeft dan ook geen inhoudelijk specialist te zijn in het onderwerp van de klant. De denkadviseur verwondert zich, is belangeloos, luistert met volle aandacht en is opmerkzaam naar wonderlijke patronen in het denken en spreken van de klant. Een voorbeeld is dat klanten vaak praten over hun probleem “daar en dan” en niet bewust zijn van hun denken en spreken in het “hier en nu”, terwijl tussen die twee vaak opmerkelijke overeenkomsten bestaan. Een manager klaagt bijvoorbeeld over medewerkers die niet naar hem luisteren, terwijl hij zelf eigenlijk niet luistert naar de adviseur. Doordat de klant specialist is en eigenaar blijft van zijn vraagstuk en de denkadviseur zich belangeloos opstelt, is in deze gesprekken geen sprake van de betutteling en bemoeizucht die in veel ‘normale’ asviesgesprekken wel snel zo aanwezig is.

Het is wonderbaarlijk om te zien hoe adviesvragers op een onverwachte manier hun oude zienswijze, denken en spreken doorbreken en zichzelf verlossen van hun vraagstuk!
​

Wil je meer leren over denkadviseren? Kijk dan op www.denkadviseren.nl